Wymieranie „hobbitów” a 15-tysięczna susza

Po lewej odcisk czaszki człowieka z Flores, objętość mózgu zaledwie 380 centymetrów sześciennych, po prawej dla porównania czaszka współczesnego człowieka z mikrocefalią / © Wikimedia Commons

Badania przeprowadzone na wyspie Flores, w pobliżu jaskiń, gdzie znaleziono najwięcej szczątków Homo floresiensis, pozwoliły naukowcom odtworzyć klimat sprzed kilkudziesięciu tysięcy lat. Analiza izotopów w stalagmitach wykazała, że po 76 tysiącach lat temu średnia roczna ilość opadów zaczęła stopniowo spadać.

„Spadek opadów latem był szczególnie dotkliwy, zmniejszając się ponad dwukrotnie do 450 mm rocznie”
— Nature

W rezultacie zmniejszała się liczebność stegodonów, karłowatych krewnych współczesnych słoni, którymi żywili się „hobbici”. To sugeruje, że susza mogła ograniczyć dostępność pożywienia i przyczynić się do opuszczenia jaskiń przez te grupy ludzi. Wyspa Flores w Indonezji była miejscem niezwykłego eksperymentu ewolucyjnego. Około miliona lat temu pojawili się tam przedstawiciele rodzaju Homo, prawdopodobnie Homo erectus. Ich potomkowie, Homo floresiensis, wykazywali dramatyczne zmniejszenie rozmiarów ciała i mózgu — wysocy zaledwie 1,1 m, mózg o objętości około 380 cm³.

„Homo floresiensis, znany w mediach jako „hobbit”, jest jednym z najbardziej intrygujących odkryć paleoantropologicznych ostatnich dekad”
— Wikimedia Commons

Proces ten jest interpretowany jako wynik izolacji na wyspie i minimalnej konkurencji ze strony innych gatunków.

Gigantyczny marabut z Flores (na obrazku pokazany obok współczesnego człowieka) był znacznie większy od współczesnych osobników. Sądząc po tym, że dzisiejsze marabuty aktywnie odbierają zdobycz innym drapieżnikom i przy okazji nie gardzą zabiciem jakiegokolwiek kręgowca, nie można wykluczyć, że stanowiły poważny problem dla ludzi z Flores. Niemniej jednak, po przybyciu współczesnych ludzi na wyspę, ten ptak wymarł / © Wikimedia Commons

Najważniejsze fakty, zjawiska lub problemy

• Zjawisko 1: Izotopy stalagmitów wskazują na stopniowy spadek opadów po 76 tysiącach lat temu. Nature
• Zjawisko 2: Zmniejszenie liczebności stegodonów ograniczało dostępność pożywienia dla Homo floresiensis. Naked Science
• Zjawisko 3: Wymieranie „hobbitów” nastąpiło około 60 tys. lat temu, nieco wcześniej niż zanik kamiennych narzędzi na wyspie. Nature

Skutki, możliwe scenariusze, wpływ na społeczeństwo

Wyniki badań pozwalają lepiej zrozumieć, jak zmiany klimatu i środowiska wpływały na rozwój i wyginięcie ludzkich populacji. Ograniczenie zasobów i presja środowiskowa zmusiły „hobbitów” do migracji lub adaptacji w sposób, który okazał się niewystarczający do przetrwania. Badania te rzucają również światło na relacje między Homo sapiens a innymi hominidami na wyspach Azji Południowo-Wschodniej.

Historia Homo floresiensis pokazuje, jak krucha jest równowaga między gatunkiem a jego środowiskiem. Nawet niewielkie zmiany klimatyczne, jeśli trwają tysiące lat, mogą zaważyć na przetrwaniu całej populacji. Pozostaje pytanie, jak wiele innych gatunków mogło zniknąć bez śladu, zanim nauka zdążyła je poznać.

📚 Źródła

1. Nature
2. Naked Science
3. Wikimedia Commons
4. Smithsonian Magazine